Khái niệm Sinh sản vô tính nghĩa là gì, Ví dụ về sinh sản vô tính, Ví dụ về
sinh sản vô tính ở thực vật, Sinh sản vô tính ở thực vật, cùng
thanhcadu.com tìm hiểu về định nghĩa Sinh sản vô tính qua bài viết này
nhé!
Khái niệm Sinh sản vô tính nghĩa là gì?
Sinh sản vô tính là gì? Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản mà
thế hệ con được sinh ra từ một cơ thể mẹ duy nhất, và thừa hưởng các gen
chỉ từ cơ thể mẹ đó. Hình thức sinh sản này gần như không liên quan đến số
bộ nhiễm sắc thể hay sự giảm phân.
Thế hệ con sẽ là bản sao di truyền chính xác của cơ thể mẹ, ngoại trừ
trường hợp đặc biệt là sự tự thụ phấn.
Một định nghĩa chính xác hơn: Sinh sản vô tính là dạng sinh sản mà không
cần sự hợp nhất của giao tử. Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản chính
của các sinh vật đơn bào chẳng hạn như vi khuẩn cổ vi khuẩn và sinh vật
nguyên sinh. Nhiều loại thực vật và nấm cũng thuộc dạng sinh sản vô tính.
Trong khi tất cả các sinh vật nhân sơ đều sinh sản vô tính, cơ chế của sự
chuyển gen hàng ngang như kết hợp, chuyển hóa, và tải nạp đôi khi được ví
như sinh sản hữu tính Hoàn toàn không có sinh sản hữu tính là trường hợp
tương đối hiếm giữa các sinh vật đa bào, cụ thể là ở các loài động vật
Các giả thiết hiện tại cho rằng sinh sản vô tính có thể có những lợi ích
và vai trò trước mắt khi mà việc tăng dân số nhanh chóng là quan trọng
hoặc là trong những môi trường ổn định.
Sinh sản hữu tính là gì? Còn sinh sản hữu tính cho những lợi ích
thực như tạo ra sự đa dạng về di truyền giữa các thế hệ một cách nhanh
chóng, cho phép thích nghi với sự thay đổi môi trường
Những hạn chế về mặt phát triển có thể là lý do vì sao một vài loài động
vật từ bỏ hoàn toàn sinh sản hữu tính ra khỏi vòng đời của chúng. Một hạn
chế khác là do sự mất đi đồng thời khả năng giảm phân và sửa chữa tái tổ
hợp bảo vệ khỏi các thiệt hại của DNA.
Ví dụ về sinh sản vô tính
Ví dụ về sinh sản vô tính ở động vật: phân đôi ở trùng roi, nảy
chồi ở thủy tức, phân mảnh ở giun dẹp, trinh sản ở ong đực....
Ví dụ về sinh sản vô tính ở thực vật: cây thuốc bỏng mọc ra từ
lá, sinh sản bằng bào tử ở rêu, củ khoai lang nảy chồi...
Con thằn lằn đút đuôi rồi tái sinh lại đuôi mới không phải là sinh
sản. vì đó chỉ là hiện tượng tái tạo lại bộ phận cơ thể bị mất, chứ
không phải là tạo ra một cơ thể mới hoàn chỉnh.
Các hình thức sinh sản vô tính ở sinh vật
Trong sinh sản vô tính ở sinh vật (động vật/ thực vật) được chia thành các
loại sau:
- Sinh sản phân tách
- Sinh sản bằng chồi
- Sinh sản sinh dưỡng
- Sự phát sinh bào tử
- Sự phân mảnh
- Trinh sản
Sinh sản vô tính ở thực vật là gì?
Sinh sản vô tính ở thực vật là hình thức sinh sản không có sự kết hợp
giữa giao tử đực và giao tử cái, con cái giống nhau và giống cá thể mẹ.
Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật
Các loài thực vật có 2 hình thức sinh sản vô tính chính gồm sinh sản bào
tử và sinh sản sinh dưỡng.
Sinh sản bào tử
Hình thức sinh sản này có ở thực vật bào tử (Thực vật bào tử là những cơ
thể luôn biểu hiện rõ sự xen lẻ của hai thế hệ như rêu, dương xỉ). Trong
hình thức sinh sản bào tử, cơ thể mới được phát triển từ bào tử, bào tử
lại hình thành trong túi bào tử từ thể bào tử.
Bào tử là cơ thể sinh sản vô tính, được bao bọc bởi lớp vỏ cứng bảo vệ
để chống chọi với các điều kiện không thuận lợi như nhiệt độ cao, ẩm độ
thấp. Trong điều kiện thuận lợi, bào tử nảy mầm và phát triển thành cây
mới.
Sinh sản sinh dưỡng
Là hình thức sinh sản trong đó cây mới được tạo ra từ các bộ phận sinh
dưỡng của cây, tức là rễ, thân hoặc chồi. Nhân giống sinh dưỡng ở thực
vật có thể xảy ra bằng cả tự nhiên hoặc cũng có thể được nhân tạo bởi
những người làm vườn.
Các bộ phận trên cây có thể tự sinh sản sinh dưỡng gồm:
- Thân: là thân của các loài cây mọc ở dạng nằm ngang so với mặt đất. Chúng có các nút nơi các chồi được hình thành. Những chồi này thường phát triển thành một cây mới.
- Rễ: một loại cây mới được phát triển từ các rễ biến đổi được gọi là củ. Ví dụ: Khoai lang.
- Lá: ở một số cây, lá tách ra từ cây mẹ có thể được sử dụng để trồng cây mới. Chúng biểu hiện sự phát triển của các cây nhỏ, được gọi là cây con, trên mép lá của chúng.
Ví dụ về sinh sản vô tính ở thực vật
Dưới đây là ví dụ sinh sản vô tính ở thực vật:
- Cây gừng sinh sản bằng cách sử dụng thân rễ. Những thân cây này mọc nghiêng dọc theo đất hoặc ngay dưới bề mặt. Chúng phân nhánh để tạo những cây non mới.
- Ở khoai lang, các cây mới có thể mọc lên từ các chồi non.
- Cây khoai tây sinh sản bằng cách sử dụng củ. Sự phát triển dưới lòng đất này tạo ra cây mới từ thân hoặc điểm phát triển được gọi là mắt.
- Cây dâu tây sinh sản bằng cách sử dụng một nhánh nhỏ trên. Chúng trông giống như những cành cây mọc dọc theo mặt đất. Các nhánh nhỏ này tự neo vào mặt đất và phát triển rễ. Và những rễ này phát triển thành cây mới.
- Các cây tỏi, hành tây và hoa tulip đều sinh sản bằng củ thật. Những thân ngắn dưới đất này còn được gọi là củ có vảy. Chúng có một tấm nền thường được bao quanh bởi các lá biến đổi. Củ mới mọc ra từ tấm nền của củ mẹ.
Ưu và nhược điểm của hình thức sinh sản vô tính ở thực vật
Ưu điểm của sinh sản vô tính ở thực vật
- Ưu điểm của sinh sản vô tính bao gồm tăng tỷ lệ trưởng thành và cây trưởng thành cứng cáp hơn.
- Thực vật có thể duy trì nòi giống của mình mà không cần phụ thuộc vào các yếu tố khác, yếu tố duy nhất ảnh hưởng là môi trường tác động.
- Cây con thừa hưởng tất cả những đặc điểm từ cây mẹ.
- Tỷ lệ hình thành cây con cao, số lượng lớn.
Nhược điểm
- Sinh sản vô tính trong thời gian dài sẽ giảm sự đa dạng di truyền ở các đời sau, dẫn đến sự biến đổi di truyền thấp.
- Năng suất của cây trồng sẽ giảm dần theo thời gian bằng hình thức nhân giống vô tính.
- Cây dễ bị nhiễm bệnh nếu cây mẹ bị bệnh.
Phương pháp nhân giống vô tính
Có rất nhiều cách nhân giống vô tính ở thực vật gồm:
Cắt cành
Trong phương pháp này, một phần của cây được cắt cùng với nút và được
chôn trong đất. Vết cắt được tưới nước thường xuyên, đây là phương pháp
nhân giống thực vật rẻ nhất.
Nhiều loại thực vật như hoa hồng, hoa thược dược sử dụng cách cắt
cành để tạo thành cây mới. Phương pháp này đơn giản, ai cũng có thể thực
hiện được và tỉ lệ thành công cao.
Ghép cành
Phương pháp ghép cành, hai loài thực vật được sử dụng: một phần thân của
cây mong muốn được ghép vào cây có rễ được gọi là gốc. Phần được ghép
hoặc gắn được gọi là chồi ghép.
Cả hai đều được cắt ở một góc xiên (bất kỳ góc nào khác với góc vuông),
đặt ở vị trí gần nhau, và sau đó được giữ lại với nhau. Việc kết hợp hai
bề mặt này càng chặt chẽ càng tốt là cực kỳ quan trọng vì chúng sẽ giữ
cây lại với nhau.
Sau một thời gian, cành ghép bắt đầu ra chồi, cuối cùng mang hoa và quả.
Ghép cành được sử dụng rộng rãi với các loại cây như nho, quýt, cam,
bưởi…
Phân lớp
Phân lớp là một phương pháp trong đó một thân cây gắn liền với cây được
uốn cong và phủ đất lên. Những thân cây non có thể uốn cong dễ dàng mà
không bị thương là loại cây ưa thích cho phương pháp này. Hoa nhài và
hoa giấy (hoa giấy) có thể được nhân giống theo cách này.
Nuôi cấy tế bào và mô thực vật
Đó là sự nuôi cấy các tế bào lấy từ các phần khác nhau của cơ thể thực
vật như củ, lá, đỉnh sinh trưởng, bao phấn, hạt phấn, túi phôi… trên môi
trường dinh dưỡng thích hợp trong các dụng cụ thủy tinh để tạo ra cây
con. Tất cả các thao tác phải được thực hiện ở điều kiện vô trùng. Sau
đó, cây con được chuyển ra trồng ở đất.
Cơ sở sinh lí của công nghệ nuôi cấy tế bào và mô thực vật là tính toàn
năng của tế bào có nghĩa là khả năng của tế bào đơn lẻ phát triển thành
cây nguyên vẹn ra hoa và kết hạt bình thường.
Kết luận, trên đây là đáp án cho câu hỏi Sinh sản vô tính là gì, sinh
sản vô tính ở thực vật là gì? thanhcadu.com chia sẻ.